Çocukluk döneminde bacakların şekli, büyüme sürecine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Bazı çocuklarda bacaklarda içe ya da dışa doğru eğrilik fark edilebilir. Her eğrilik tıbbi bir sorun anlamına gelmese de, bazı durumlarda kemik gelişimiyle ilgili ortopedik değerlendirme gerekebilir.
Bacak Eğriliği Nedir?
Bacak eğriliği, bacak kemiklerinin normal hizasından sapmasıyla ortaya çıkan bir şekil bozukluğudur. Çocuklukta büyüme sürecinde görülebilir, ancak bazı durumlarda kalıcı ortopedik sorunların ilk işareti olabilir.
En yaygın görülen şekil bozuklukları X bacak (genu valgum) ve O bacak (genu varum) olarak adlandırılır. Her iki eğrilik tipi de çocuklukta aralıklarında doğal kabul edilebilir. Ancak bu durumun çocuk büyüdükçe düzelmemesi; aksine ilerleyici olması, tek taraflı gelişmesi veya çocuğun hareket kabiliyetini etkilemesi durumlarında uzman değerlendirmesi gereklidir.
Hangi Belirtiler Bacak Eğriliğini İşaret Eder?
Bacak eğriliği çoğu zaman görsel olarak fark edilebilir. Ancak yalnızca bacakların şekline bakarak değerlendirme yapmak yeterli değildir. Çocuğun hareket kalıpları, ayakta duruş biçimi ve yürüme düzeni de eğrilik hakkında önemli ipuçları verebilir.
Aşağıdaki belirtiler çocuklarda bacak eğriliği açısından dikkatle izlenmelidir:
- Diz veya ayak bilekleri arasında simetri bozukluğu: Ayakta dik dururken dizlerin ya da bileklerin birbiriyle hizalanmaması.
- Yürürken dengesizlik: Sık düşme, sendeleme ya da içe/dışa basma gibi yürüme bozuklukları.
- Ayakkabılarda anormal aşınma: Tek taraflı veya belirgin dış taban aşınmaları, bacaklardaki yük dengesizliğine işaret edebilir.
- Diz, kalça veya ayak bileğinde ağrı: Eğriliğin ilerlemesiyle birlikte zamanla ağrı şikâyetleri ortaya çıkabilir.
Bu belirtilerden biri ya da birkaçı gözlemleniyorsa, geç kalmadan bir ortopedi uzmanından değerlendirme alınması önerilir.
Bacak Eğriliği Neden Oluşur?
Çocuklarda bacak eğriliği birçok farklı nedene bağlı olarak gelişebilir. Her çocukta bacakların büyüme süreci farklı ilerlediği için, şekil farklılıklarının da kişiden kişiye değişmesi doğaldır. Ancak bazı durumlar, altta yatan tıbbi bir problemi işaret edebilir.
Bacak eğriliğine yol açabilecek başlıca nedenler şunlardır:
- Fizyolojik gelişim: Özellikle 1–6 yaş arası çocuklarda diz ve bacak hizalanmasındaki küçük eğrilikler normal kabul edilebilir. Ancak bu durum zamanla düzelmeli, ilerleme göstermemelidir.
- Genetik yatkınlık: Ailede benzer kemik yapısı veya dizilim bozukluklarının bulunması, çocukta da eğrilik görülme riskini artırabilir.
- D vitamini eksikliği: Raşitizm gibi hastalıklar, kemik gelişimini olumsuz etkileyerek bacaklarda şekil bozukluklarına neden olabilir.
- Metabolik kemik hastalıkları: Nadir görülmekle birlikte, bazı sistemik hastalıklar kemik yapısında bozulmaya yol açabilir.
- Travma ve yanlış yüklenme: Erken yaşta geçirilen kırıklar veya uzun süreli tek taraflı yüklenme bacakların simetrik gelişmesini engelleyebilir.
Doğru tanı konulabilmesi için eğriliğin kaynağının belirlenmesi önemlidir. Bu nedenle, bacak şekli normalden sapma gösteriyorsa uzman hekim değerlendirmesi gereklidir.
Bacak Eğriliği Tanısı Nasıl Konur?
Bacak eğriliği şüphesi olan çocuklar, çocuk ortopedisi uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Muayene sırasında çocuğun duruşu, yürüyüşü ve bacak hizalaması incelenir. Gerekli görüldüğünde röntgen çekilerek kemik yapısı ve açılanma ölçülür.
Bazı durumlarda eğrilik yaşa bağlı doğal bir gelişim sürecinin bir parçası olabilir. Ancak ilerleyici, asimetrik veya ağrılı bir tablo varsa tedavi planlaması yapılır.
Bacak Eğriliği Tedavi Yöntemleri
Çocuklarda bacak eğriliğinin tedavisi, eğriliğin türüne, şiddetine ve çocuğun yaşına göre değişir. Hafif eğrilikler genellikle takip altına alınır ve zamanla kendiliğinden düzelebilir.
Gerekli durumlarda şu yöntemler uygulanabilir:
- Egzersiz ve fizik tedavi: Kas dengesi sağlanarak bacak hizası desteklenebilir.
- Ortopedik cihazlar: Gece atelleri, özel tabanlık veya dizlikler kullanılabilir.
- Medikal tedavi: Özellikle D vitamini eksikliğine bağlı oluşan eğriliklerde ilaç tedavisi gündeme gelebilir.
- Cerrahi müdahale: İlerlemiş ve günlük yaşamı etkileyen vakalarda cerrahi düzeltme gerekebilir.
Tedavi planı mutlaka çocuk ortopedi uzmanı tarafından kişiye özel olarak belirlenmelidir.
Sık Sorulan Sorular
Bacak eğriliği çocuklarda normal mi?
Evet, belirli yaş aralıklarında görülen hafif eğrilikler fizyolojik kabul edilebilir. Ancak yaş ilerledikçe düzelme olmazsa ortopedi değerlendirmesi gerekir.
Hangi yaşta doktora başvurmalıyım?
Eğrilik 2 yaş sonrası belirginse, tek taraflıysa ya da yürüme bozukluğuna neden oluyorsa mutlaka uzman kontrolü önerilir.
Bacak eğriliği kendiliğinden düzelebilir mi?
Bazı fizyolojik eğrilikler zamanla düzelebilir. Ancak ilerleme gösteren veya ağrıya neden olan durumlar mutlaka tedavi gerektirir.
Egzersiz bacak eğriliğini düzeltir mi?
Eğriliği tamamen düzeltmese de hafif vakalarda uzman eşliğinde yapılan egzersizler faydalı olabilir. Ancak her çocuk için egzersiz uygun olmayabilir, mutlaka hekim kararı gerekir.
Yanlış ayakkabı kullanımı eğriliğe neden olur mu?
Doğrudan neden olmaz ancak mevcut bir eğriliği artırabilir. Bu nedenle ayakkabı seçimi mutlaka ortopedi hekimi veya fizyoterapist önerisiyle yapılmalıdır.