Serebral palsi, beyin hasarı sonucu ortaya çıkan kalıcı hareket ve duruş bozukluklarından oluşan bir durumdur. Bu durum, çocukların günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlık ve yaşam kalitesini etkileyebilir. Neyse ki, serebral palsi tedavisi çocukların potansiyellerini en üst düzeye çıkarmak ve yaşamlarını iyileştirmek için bir dizi müdahale ve terapi seçeneği sunar.
Serebral palsi tedavisi, çocuğun bireysel ihtiyaçlarına göre belirlenen ve hareket becerilerini geliştirmeyi hedefleyen müdahaleler ve terapilerin bir kombinasyonunu içerir. Tedavi genellikle çok disiplinli bir yaklaşımla gerçekleştirilir, yani farklı sağlık profesyonelleri bir araya gelerek çocuğun ihtiyaçlarına yönelik bir tedavi planı oluştururlar.
Serebral Palsi Tedavi Yöntemleri
Her çocuğun hedefi farklı olabilir. Bazı çocuklar oturma becerilerini geliştirmek isterken, diğerleri yürüme sorunlarıyla mücadele edebilir. Dolayısıyla, hedefler bireye özgüdür ve bir çocuk için oturmayı sağlamak, diğer bir çocuk için yürümeyi hedeflemek gibi farklılık gösterebilir.
Serebral palsi tedavisi alanında yapılan çalışmaları dört ana başlık altında toplayabiliriz:
Bekleme ve Gözlem
Bazı hasta gruplarında müdahaleye ihtiyaç duyulmadan önce gözlem yapılır ve sadece fizik tedavi gibi yöntemlere başvurulur. Fizyoterapistin önerileri doğrultusunda müdahale gerektiği durumlarda ise tedaviye geçilir.
Kas Gevşetme İşlemi
Aşırı kasılan kasların aktivitesi azaltılarak gevşetilebilir. Bu süreçte, fizyoterapi yöntemleri uygulanarak ya da alçı kullanılarak kas uzatılıp, gerginliği azaltılabilir. Bazen bu yaklaşım, cerrahi müdahale öncesinde hazırlık olarak da tercih edilir. Bu uygulamanın etkisi yaklaşık üç hafta içerisinde gözlemlenmeye başlar, üç ayda en üst düzeye ulaşır ve yarım yıl içerisinde azalıp sona erer. Bu tedavi yaklaşık altı ay ile bir yıl aralıklarla yeniden uygulanabilir.
Yumuşak Doku Ameliyatları
Tendon gevşetme ve kas transferi gibi yumuşak doku ameliyatları gerçekleştirilebilir. Bu prosedürler, bazı tedavilerden yeterli fayda görmeyen hastalar için idealdir. Kas transferi, aşırı aktif olan kasların tamamının veya bir kısmının vücudun diğer bir kısmına nakledilmesidir. Bu uygulama ile eklem deformasyonları onarılır, yürüme yeteneği artar ve ellerin işlevselliği geliştirilir.
Kemik Ameliyatları
Bazı tedavi yöntemleri ve yumuşak doku ameliyatlarının etkili olmadığı durumlarda kemik operasyonlarına başvurulur. Bu ameliyatlar, kemik şekil bozukluklarını düzeltme, eklem sorunlarını giderme ve çıkık olan eklemlerin yerleştirilmesi işlemlerini kapsar.
Serebral palsi tedavisi genellikle belirli bir şablona göre ilerlese de, bazen farklı yaklaşımlar da gerekebilir. İki yaşından önce fizik tedavi takibi yapılırken, iki ile beş yaş arasında kas gevşetme işlemleri, beş ile sekiz yaş arasında yumuşak doku ameliyatları ve sekiz yaşından sonra kemik operasyonları planlanabilir. Ülkemizde tedavi süreçlerine dair karşılaşılan en büyük zorluk, bu rahatsızlığın çoklu uzmanlık işbirliğini gerektirmesi ve hastaların uygun uzmanlara erişimde zorlanmasıdır. Merkezimizde sürekli olarak işbirliği içinde olduğumuz fizyoterapistlerle birlikte çalışarak, ihtiyaç duyulduğunda diğer uzmanlık dallarına yönlendirme yapıyor ve hastalarımıza daha rahat bir tedavi süreci sunuyoruz. Yıllar içinde birikmiş deneyimlerimizle, birçok hastanın tedavisini üstleniyor ve çok sayıda cerrahi müdahale gerçekleştiriyoruz.
Randevu ve Bilgi
Serebral Palsi Tipleri Nedir?
Serebral palsi farklı tiplere ayrılabilir ve bazı ortak özellikleri vardır.
Spastik Serebral Palsi
En yaygın serebral palsi tipidir. Kas sertliği ve gerginlik ile karakterizedir. Hareketler genellikle sert, kasılmış ve kontrolsüz olabilir. Spastik serebral palsi, bir veya daha fazla uzuvda etkili olabilir.
Diskenetik (Distrofik) Serebral Palsi
Diskenetik serebral palsi, kas kontrolü ve koordinasyon sorunlarına yol açar. Bu tipin belirgin özelliği, istemsiz, yavaş ve anormal hareketlerdir. Hareketler sırasında titreme, atlamalar veya istemsiz hareketler gözlenebilir.
Atetoid (Ataksik) Serebral Palsi
Atetoid serebral palsi, kas tonusunun değişken olduğu ve istemsiz hareketlerin görüldüğü bir tiptir. Hareketler genellikle yavaş, düzensiz ve kasılmış olabilir. İnce motor becerilerin kontrolünde zorluk yaşanabilir.
Mikst (Karma) Serebral Palsi
Mikst serebral palsi, farklı tiplerin bir kombinasyonunu içeren bir kategoridir. Örneğin, spastik ve diskenetik tiplerin kombinasyonu gibi. Bu tip, belirli bir tipin belirgin olmadığı durumları kapsar.
Serebral palsi tipleri, bireysel olarak farklılık gösterebilir ve her çocuğun durumu farklı olabilir. Bu nedenle, her bireyin serebral palsi tipi ve semptomları bireysel olarak değerlendirilmeli ve tedavi planı buna göre oluşturulmalıdır.
Serebral Palsi Belirtileri Nelerdir?
Aileler belirtiler konusunda dikkatli olmalıdır. Çocuğun gelişim aşamalarında sorun varsa mutlaka araştırılmalıdır. Çocuk oturması gerektiği dönemde oturamıyor, başını tutması gereken dönemde tutamıyorsa, yaşıtlarına göre çevreye karşı ilgisi azsa, ilkel refleksleri uzun süre devam ediyorsa mutlaka değerlendirilmelidir. Çocukların bu dönemlerini çocuk doktorları takip ettiğinden, onların uyarıları aile tarafından ciddiye alınmalıdır. Gerekli durumlarda riskli bebek takibi yapan merkezlere başvurulmalıdır.
Serebral palsi, bazı çocuklarda yürüme yaşına geldiğinde fark edilir. Ancak ne yazık ki aile çocuğunun yürüyemediği şikayeti ile uzman doktora gittiğinde ve teşhis konduğunda birçok şey için geç kalınmış olabilir. Bu yüzden risk grubundaki çocukların erken dönemden başlayarak takibi çok önemlidir.
Serebral palsi, bütün fonksiyonlarda gerilikle karşımıza çıkabilir. Zeka geriliği de bunun bir parçasıdır. Çocuğun zekası normale çok yakın düzeyde olabildiği gibi daha geri seviyede de olabilir. Beraberinde görme, işitme ve diğer fonksiyonlarında da bozukluk görülebilir. Erken müdahale edilirse görme ve işitme için düzeltmeler yapılabilir.
Ortopediatri’de Serebral Palsi Tedavisine Yaklaşım
Serebral palsili çocuklarımızın tedavi süreçlerini planlarken, onların bağımsız bir şekilde yaşamlarını sürdürebilecekleri aşamaya ulaşmalarını hedefliyoruz. Serebral palsi tedavisi, çeşitli branşların bir araya geldiği multidisipliner bir yapı gerektirir.
Bu amaç doğrultusunda, kliniğimizde serebral palsili çocukların tüm tedavi süreçleri boyunca farklı alanlardan hekimlerimiz ve uzmanlarımızla iş birliği yaparak, süreci birlikte yönetiyoruz. Fizyoterapistler, konuşma terapistleri, ergoterapistler ve diğer uzmanlarımız, çocukların ihtiyaçlarına uygun tedavi yöntemlerini belirlemek ve onları desteklemek için birlikte çalışıyor. Böylece, serebral palsili çocuklarımızın yaşamlarını daha bağımsız bir şekilde sürdürmeleri için gerekli olan tıbbi ve terapi desteğini sunuyoruz.
Ortopediatri’de Serebral Palsi Tedavisinin Planlanması
Serebral palsi, tüm hastalarda aynı belirtileri gösteren standart bir hastalık olmadığı için tedavi de hastaya özgü değişiklikler gösterir. Tedavi süreci, çocuğun yaşamının tamamını kapsar.
Tedavinin farklı aşamaları vardır ve çeşitli uzmanların işbirliğiyle yürütülür. Serebral palsi tedavisinde fizyoterapistin önemi büyüktür çünkü tedavi sürecinde en çok zaman geçiren uzmandır. Fizyoterapist, çocuğu gözlemleyerek gelişim tablosunda bir sorun fark ederse, çocuğu nöroloğa yönlendirmelidir. Eğer çocuğun eklem sorunları olduğunu düşünüyorsa, çocuğu bir çocuk ortopedistine yönlendirmesi gerekebilir. Çocuk ortopedistlerinin serebral palsi tedavisindeki görevi, çocukların ayakta durmasını ve yürümesini sağlamak için çeşitli yöntemler uygulamaktır.
Tedavi Sonrası Süreç
Serebral palsi tedavisi sonrası süreçte düzenli kontroller önemlidir. Bu kontroller, tedavinin etkinliğini izlemek ve çocuğun gelişimini değerlendirmek için gereklidir. Rehabilitasyon ve fizyoterapi süreci de tedavi sonrasında devam eder. Ailelerin desteği ve düzenli olarak yapılan egzersizler, çocuğun ilerlemesini sağlamak için önemlidir. Tedavi sonrası sürecin başarıyla yönetilmesi, çocuğun yaşam kalitesini artırır.
Randevu ve Bilgi
Serebral Palsi Hakkında Sık Sorulan Sorular
Gebelik sırasında anne adayının kullandığı bir ilaç, geçirdiği hastalık, enfeksiyon, travma ya da genetik hastalık, serebral palsi nedeni olabilir. Ülkemizde genellikle erken ya da zor doğum, doğum sırasında oksijensiz kalma, kordon dolanması gibi sorunlar hastalığa sebep olarak gösterilir. Bebeğin doğum sonrası geçirdiği ateşli bir hastalık ya da beyin kanaması gibi problemler de serebral palsiye neden olabilir.
Serebral palsi genellikle bebeğin veya çocuğun gelişimindeki gecikmelerin ve hareket problemlerinin gözlemlenmesiyle teşhis edilir. Nörolojik muayene, görüntüleme testleri ve değerlendirme araçları da teşhis sürecine yardımcı olabilir.
Evet, serebral palsi olan bir çocuk normal bir hayat sürdürebilir. Tedavi, terapi ve destekle birlikte çocukların yeteneklerini geliştirmeleri ve bağımsızlıklarını kazanmaları mümkün olabilir.
Serebral palsi genellikle bebeklik ve erken çocukluk döneminde teşhis edilir, ancak bazı vakalarda teşhis daha sonra da konulabilir. Teşhis süreci bireyseldir ve belirtilerin gözlendiği herhangi bir dönemde yapılabilir.
Serebral palsi ile ilişkili engeller, bireye özel olarak değerlendirilmeli ve bireysel ihtiyaçlara uygun çözümler bulunmalıdır. Fizyoterapi, rehabilitasyon, özel eğitim, yardımcı araçlar ve destek hizmetleri gibi yöntemlerle engeller aşılabilir.
Serebral palsi olan bir çocuğun ailesi, bilgilendirme, eğitim ve destek alabilecekleri kaynaklara yönlendirilmelidir. Destek grupları, terapistler, uzmanlar ve dernekler ailelere yardımcı olabilir ve gerektiğinde psikososyal destek sağlayabilir.
Serebral palsi tedavi edilmezse, bireyin yaşam kalitesi olumsuz etkilenebilir. Hareket zorlukları, motor becerilerde gerilik, konuşma ve iletişim sorunları gibi sorunlar daha da ilerleyebilir.
Serebral palsi farklı tiplere ayrılabilir, bunlar arasında spastik, diskenetik, atetoid ve karma tipler bulunur. Her tip farklı belirtiler ve özellikler gösterir.